Η γυναικομαστία είναι πάθηση κατά την οποία παρατηρείται διόγκωση του μαζικού αδένα των μαστών των αγοριών και των ανδρών. Μπορεί να συμβεί παροδικά ως φυσιολογική κατάσταση σε νεογέννητα αγόρια ή σε εφήβους λόγω των αυξημένων οιστρογόνων που βρίσκονται στον οργανισμό τους. Η θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις επέρχεται αυτομάτως με το πέρας του χρόνου. Ωστόσο στους ενήλικες άνδρες η γυναικομαστία μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες που αφορούν παθολογικά θέματα υγείας και γι’ αυτό τον λόγο πρέπει πάντα να διερευνώνται εις βάθος τα αίτια εμφάνισής της. Αρκετά φάρμακα έχουν ενοχοποιηθεί για το ότι συμβάλλουν στην δημιουργία γυναικομαστίας ή στην αύξηση του ήδη προϋπάρχοντος μεγέθους των μαστών των ανδρών. Εξαίρεση αποτελεί η ιδιοπαθής γυναικομαστία κατά την οποία δεν είναι γνωστά ή εξακριβωμένα τα αίτια της πρόκλησής της και δεν οφείλεται σε ορμονικούς, παθολογικούς ή εξωγενείς παράγοντες.
Τα φάρμακα που ενοχοποιούνται για γυναικομαστία
Τα φάρμακα που μπορούν να οδηγήσουν σε γυναικομαστία είναι πολλών κατηγοριών και για διαφορετικές παθήσεις. Η παύση της χρήσης τους ενδεχομένως να διακόψει το πρόβλημα αύξησης του μεγέθους των μαστών στον άνδρα με την προϋπόθεση ότι η γυναικομαστία προέρχεται από τα φάρμακα αυτά. Η χρήση γαστροπροστατευτικών φαρμάκων κατά του έλκους (ομεπραζόλη, ρανιτιδίνη, σιμετιδίνη) του στομάχου είναι μία συχνή περίπτωση η οποία δημιουργεί ή επιδεινώνει τη γυναικομαστία. Τα χάπια για τις καρδιακές παθήσεις και καρδιολογικά προβλήματα είναι εξίσου υπαίτια. Μερικά από αυτά που βοηθούν στην εύρυθμη λειτουργία της καρδιάς αλλά πιθανώς να προκαλέσουν γυναικομαστία είναι τα διουρητικά, τα αντιαρρυθμικά, τα αντιυπερτασικά και τα καρδιοτονωτικά (ρεζερπίνη, αμιοδαρόνη, αναστολείς διαύλων ασβεστίου και η γνωστή διγοξίνη / digoxin η οποία προέρχεται από το φυτό δακτυλίτιδα).
Τα φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη και η λήψη αντι – ανδρογόνων ορμονών είναι μία ακόμη πιθανή αιτία πρόκλησης της γυναικομαστίας. Επιπλέον η συνεχής λήψη αντικαταθλιπτικών χαπιών ή η αγωγή με αγχολυτικά κατά του άγχους και των αγχωδών ή νευρολογικών διαταραχών (αλοπεριδόλη, φαινοθειαζίνες, αντιψυχωσικά όπως SSRI – SNRI – SARI – NDRI – NaSSA και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά) έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να δημιουργήσει γυναικομαστία στον άνδρα. Ακόμη και κάποιες αντιβιώσεις (ισονιαζίδη, εθειοναμίδη, μετρονιδαζόλη) θεωρούνται έως ένα βαθμό υπαίτιες και επηρεάζουν αρνητικά τη μεγέθυνση του ανδρικού στήθους. Επίσης στη λίστα πρέπει να συμπεριληφθούν τα αντιφυματικά, τα αντιμυκητιασικά φάρμακα, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του AIDS (αντιρετροιοϊκά φάρμακα) αλλά και τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα κατά του καρκίνου (μεθοτρεξάτη, ιματινίμπη και αλκυλιούντες παράγοντες).
Φάρμακα που περιλαμβάνουν ουσίες όπως οι φαινοδειαζίνες, η μετρονιδαζόλη, η κετοκοναζόλη, η σπιρονολακτόνη ή σπειρονολακτόνη, η φλουταμίδη, η κυπροτερόνη και η φιναστερίδη είναι αρκετές φορές η αιτία διόγκωσης του μαζικού αδένα των ανδρών που προσομοιάζει με το γυναικείο στήθος. Αυτά τα σκευάσματα αναστέλλουν τη σύνθεση και τη δράση της τεστοστερόνης (αντιανδρογόνα). Επιπλέον η διαιθυλστιλβεστρόλη και κάποια οιστρογονούχα καλλυντικά και φυτοοιστρογόνα (έλαιο λεβάντας και τεϊόδεντρου) μιμούνται την οιστρογονική δράση προκαλώντας ως επακόλουθο τη γυναικομαστία. Ανάλογα με τον μηχανισμό δράση των φαρμάκων μπορούμε ακόμη να διακρίνουμε την κατηγορία αυτών που προάγουν τον ενδογενή σχηματισμό των οιστρογόνων στον άνδρα. Μερικά από αυτά τα φάρμακα είναι η κλομιφαίνη, η προγεστερόνη και οι γοναδοτροπίνες.
Γυναικομαστία από αναβολικά
Πολλοί νεαροί έφηβοι ή και ώριμοι άνδρες καταφεύγουν συχνά σε συμπληρωματικές βοήθειες για την απόκτηση ενός πιο εντυπωσιακού σώματος με ταυτόχρονα έντονη διάπλαση των μυών τους. Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής για ενδυνάμωση και χτίσιμο της μυϊκής μάζας ενέχει κινδύνους για την υγεία. Αρκετοί αθλητές λαμβάνουν στεροειδή αναβολικά, χοριακή γοναδοτροπίνη, αυξητικές ορμόνες και ανδρογόνα για να ενισχύσουν τη σωματική της διάπλαση. Οι συνέπειες μπορούν να οδηγήσουν σε πολλές επιπλοκές της υγείας και μία από αυτές αποτελεί η εμφάνιση γυναικομαστίας στο ανδρικό στέρνο. Πολλοί άνδρες που ασχολούνται επαγγελματικά με το bodybuilding καταφεύγουν συχνά σε τέτοιες μεθόδους για να αυξήσουν ευκολότερα τον μυϊκό τους ιστό και να ενδυναμώσουν τις αποδόσεις τους. Τα αναβολικά περιέχουν υψηλά επίπεδα οιστρογόνων. Με τη διακοπή της λήψης των αναβολικών ή των διατροφικών αυτών συμπληρωμάτων επανέρχεται η ορμονική ισορροπία και βελτιώνεται η κατάσταση της γυναικομαστίας. Η ελεγχόμενη λοιπόν χρήση τους κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική.
Γυναικομαστία από απαγορευμένες ουσίες
Στην πρόκληση της γυναικομαστίας από φάρμακα πρέπει να σημειωθεί και η ανθυγιεινή χρήση απαγορευμένων ουσιών. Η λήψη ναρκωτικών ουσιών όπως η κάνναβη (συχνό κάπνισμα μαριχουάνας), η ηρωίνη, η μεθαδόνη, η κοκαΐνη, η διαζεπάμη, η μεθυλντόπα, η καπτοπρίλη, η ισονιαζίδη, οι στανίνες ή οι αμφεταμίνες προκαλούν σωρεία από σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία και την ψυχολογία του ατόμου. Μία από τις επιπτώσεις της χρήσης τους είναι και η γυναικομαστία καθώς εμποδίζουν την παραγωγή και την δράση της τεστοστερόνης. Τα φάρμακα αυτά δρουν με μηχανισμούς που είναι εν μέρει άγνωστοι. Οι καταχρήσεις του τσιγάρου και η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ ενοχοποιούνται εξίσου με τα βλαβερά ναρκωτικά και ψυχοτρόπα φάρμακα. Η χρόνια βαριά κατανάλωση αλκοόλ οδηγεί έμμεσα στη γυναικομαστία λόγω του ότι προκαλεί κίρρωση του ήπατος. Η καταστροφή των ηπατικών κυττάρων είναι μία από τις πολλές αιτίες της γυναικομαστίας. Συνεπώς η άμεση διακοπή τους επιφέρει λύση σε σημαντικό βαθμό στην παρουσία της γυναικομαστίας.
